TIN News Update
10 marca 2003
 


Więźniowie polityczni: zmiana tendencji

W latach 1997-2001 szybko spadała liczba znanych tybetańskich więźniów politycznych. Wynikało to z zakończenia wykonywania kar wielu osadzonych i mniejszej liczby aresztowań. Teraz trend ten wydaje się zmieniać. Liczba więźniów wprawdzie wciąż się zmniejsza, ale znacznie wolniej. Jest po temu kilka powodów. Wielu skazanych odbywa długie wyroki, które często są dodatkowo podwyższane. Co więcej, w ostatnim okresie dokonano wielu aresztowań we wschodnim Tybecie, nazywanym tradycyjnie Khamem.

Z bazy danych TIN wynika, że w lutym 2003 roku w chińskich więzieniach i aresztach śledczych przebywało około 150 tybetańskich więźniów politycznych. Lista ta z pewnością nie jest pełna, gdyż obejmuje tylko potwierdzone, udokumentowane przypadki. TIN próbuje potwierdzić informacje dotyczące kilkunastu innych aresztowań. Za bardzo prawdopodobną można więc uznać liczbę 170. Wśród skazanych jest dziś tylko 12 kobiet. Połowa z nich odbywa kary w Więzieniu nr 1 Tybetańskiego Regionu Autonomicznego (TRA), nazywanym potocznie Drapczi – w tym cztery z buddyjskich mniszek, którym poświęcone było opracowanie Rukhag 3.

W latach 1997-2001 zakończyło się niemal 500 wyroków skazujących (wydanych przez sądy karne lub w trybie administracyjnym), w roku 2002 – już tylko 45, a w roku 2003 zakończyć się ma zaledwie 30 kar. Trend ten wiąże się z bardzo wysokimi wyrokami wielu więźniów politycznych. Większość z nich – około 60, czyli mniej więcej 40 procent – osadzona jest w lhaskim Drapczi, gdzie odbywa dziesięcioletnie lub wyższe kary. Prawdziwa liczba jest niemal na pewno wyższa, gdyż TIN nie był w stanie potwierdzić informacji o kilku wysokich wyrokach. Z danych TIN wynika, że w innych zakładach karnych przebywa około dziesięciu tybetańskich więźniów politycznych skazanych na kary dziesięciu lat lub wyższe.

W zeszłym roku TIN nie udokumentował przypadku żadnego zgonu więźnia na skutek okrutnego traktowania. W listopadzie 2002 w obozie pracy w pobliżu Xiningu, stolicy prowincji Qinghai, zmarł Lobsang Dargjal, mnich klasztoru Ragja. TIN nie udało się jednak ustalić przyczyny jego śmierci. Wcześniej TIN błędnie informował o zgonie Karma Dały, jednego z inicjatorów protestów, do których doszło w Drapczi w maju 1998 roku. Dziś wiadomo, że ukarano go nie śmiercią, a podniesieniem wyroku. Później udało mu się uciec z więziennego szpitala i przedostać do Indii. Od 1987 roku TIN udokumentował 52 zgony więźniów – w tym 40 na skutek tortur lub okrutnego traktowania. Ponadto ośmiu skazanych zmarło wkrótce po zwolnieniu z więzienia. Wydaje się, że przyczyny ich śmierci mogły być naturalne (wiek, przewlekłe choroby). TIN udało się potwierdzić raporty o trzech innych zgonach w instytucjach izolacyjnych, wciąż jednak brakuje danych, które pozwoliłyby na ustalenie ich przyczyn. Informacje źródła TIN o czwartej ofierze nie zostały jeszcze potwierdzone.

Z danych TIN wynika, że 71 proc. znanych więźniów politycznych pochodzi obecnie z TRA, a 27 proc. z tybetańskich regionów innych prowincji ChRL. Udział więźniów z TRA jest wyższy niż w latach 1996-2001 [por. Wrogie elementy], kiedy proporcja ta wynosiła 64 do 36. Przedstawione niżej liczby są niemal na pewno niepełne, a z napływających raportów wynika, iż należy się liczyć z potwierdzeniem wstępnych doniesień o dodatkowych aresztowaniach poza TRA. Jeśli się tak stanie, proporcje będą przypominać te, które opublikowano w 2002 roku.

Miejsce zamieszkania tybetańskich więźniów politycznych

Tybetański Region Autonomiczny [prefektura – nazwa tybetańska i chińska]

Lhasa (Lasa) 65

Czamdo (Qamdo) 21

Lhoka (Shannan) 4

Nagczu (Naqu) 12

Szigace (Rigaze) 4

Kongpo (Linzhi) 0

Ngari (Ali) 0

W sumie: 106 (71%)

Poza TRA [prefektura – nazwa (lub nazwy) tybetańska, chińska, prowincja]

Kardze (Ganzi, Sichuan) 25

Ngaba (Aba, Sichuan) 9

Liangszan, Mili (Muli, Sichuan) 0

Kanlho (Gannan, Gansu) 1

Pari (Tianzhu, Gansu) 1

Coszar (Haidong, Qinghai) 2

Codziang (Haibei, Qinghai) 0

Conub (Haixi, Qinghai) 0

Colho (Hainan, Qinghai) 1

Malho (Huangnan, Qinghai) 1

Golog (Guoluo, Qinghai) 1

Juszu (Yushu, Qinghai) 0

Siling (Xining, Qinghai) 0

Deczen (Diqing, Yunnan) 0

W sumie: 40 (27%)

b.d.: 3
 
 

Razem: 149
 
 
 
 
 
 
 
 

Pochodzenie tybetańskich więźniów politycznych

Tybetański Region Autonomiczny [prefektura – nazwa tybetańska i chińska]

Lhasa (Lasa) 54

Czamdo (Qamdo) 22

Lhoka (Shannan) 10

Nagczu (Naqu) 12

Szigace (Rigaze) 7

Kongpo (Linzhi) 0

Ngari (Ali) 0

W sumie: 105 (70%)

Poza TRA [prefektura – nazwa (lub nazwy) tybetańska, chińska, prowincja]

Kardze (Ganzi, Sichuan) 25

Ngaba (Aba, Sichuan) 8

Liangszan, Mili (Muli, Sichuan) 0

Kanlho (Gannan, Gansu) 3

Pari (Tianzhu, Gansu) 1

Coszar (Haidong, Qinghai) 0

Codziang (Haibei, Qinghai) 1

Conub (Haixi, Qinghai) 0

Colho (Hainan, Qinghai) 1

Malho (Huangnan, Qinghai) 1

Golog (Guoluo, Qinghai) 1

Juszu (Yushu, Qinghai) 2

Siling (Xining, Qinghai) 0

Deczen (Diqing, Yunnan) 0

W sumie: 43 (29%)

b.d.: 1
 
 

Razem: 149
 
 

Głównym “ośrodkiem” uwięzień politycznych pozostaje “miasto Lhasa” [chiń. Lasa shi] – czyli Lhasa i siedem sąsiednich okręgów. Z danych TIN wynika, że 36 proc. wszystkich tybetańskich więźniów politycznych pochodzi z tego miasta i jego okolic. 44 proc. było jego mieszkańcami w chwili zatrzymania. Rośnie jednak udział i rola Tybetańskiej Prefektury Autonomicznej (TPA) Kardze (chiń. Ganzi) prowincji Sichuan jako centrum protestów – i uwięzień – politycznych. Najwięcej znanych więźniów politycznych z tej prefektury pochodzi z okręgów Kardze z Njagczu. Trzecie miejsce na liście zajmuje granicząca z Kardze prefektura Czamdo TRA.

W przeciwieństwie do Khamu (obejmującego prefektury Czamdo i Kardze, północne okręgi prowincji Yunnan oraz skrawek południowo-wschodniego Qinghai) – w Amdo (większa część Qinghai oraz kilka okręgów prowincji Gansu i Sichuan) nie dochodziło ostatnio do poważniejszych niepokojów politycznych. Z danych TIN wynika, że wśród znanych więźniów politycznych jest dziś tylko 15 mieszkańców Amdo – przy, dla porównania, 25 z samej tylko prefektury Kardze. Z raportów, których nie udało się jeszcze potwierdzić, wynika, że faktyczna liczba aresztowań w Kardze może być znacznie wyższa.

Uwięzienia polityczne w latach 2001-2002

Nowe zatrzymania ukazują zmianę trendu w udziale procentowym.

Miejsce zamieszkania osób zatrzymanych w sprawach o charakterze politycznym w latach 2001-2002:

Uwięzienie potwierdzone

Lhasa 7

Nagczu 1

Kardze 19

Ngaba 8

Golog 2

W sumie: 38

Nie potwierdzone (nie wliczając aresztowań za przekroczenie granicy)

Lhasa 2

Szigace 3

Kardze 1

Golog 8

Xining 1

Colho 1

W sumie: 16
 
 

Powyższe razem

Lhasa 9

Nagczu 1

Szigace 3

Kardze 20

Ngaba 8

Golog 8

Xining 1

Colho 1

b.d. 1

Razem: 54

Jak wynika z tej listy, w latach 2001-2002 w TPA Kardze zatrzymano połowę znanych więźniów politycznych, a w całej prowincji Sichuan – niemal trzy czwarte. Ostatnią falę aresztowań w Kardze rozpoczęło zatrzymanie Tulku Tenzina Delka Rinpocze; w prefekturze tej dokonano również aresztowań za organizowanie modłów o długie życie Dalajlamy. Po zsumowaniu doniesień potwierdzonych i nie potwierdzonych okazuje się, że mieszkańcy TRA stanowią czwartą, Sichuanu – trzy czwarte, a Qinghai – czwartą część wszystkich nowych więźniów politycznych.

Niezależnie od tego, czy rozpatrujemy przypadki potwierdzone czy też nie – TRA daleko do “pozycji dominującej”. “Centrum wydarzeń” stała się TPA Kardze prowincji Sichuan. W Qinghai najwięcej aresztowań o charakterze polityczny odnotowano w graniczącej z Kardze i Ngaba (Sichuan) TPA Golog. Nie wiadomo o żadnych zatrzymaniach tego rodzaju w prowincji Gansu.


[powrót]