We władzach Tybetańskiego Regionu Autonomicznego (TRA) dokonuje się długo oczekiwanych zmian. Według rzšdowej agencji Xinhua były wiceprzewodniczšcy Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych (ZPL) TRA Dziampa Phuncog został nowym przewodniczšcym rzšdu regionalnego. Jego poprzednika, Legczoga (chiń. Lieque) mianowano przewodniczšcym ZPL TRA. Ustępujšcy z tego stanowiska Ragdi (chiń. Raidi), Tybetańczyk stojšcy najwyżej w hierarchii Komunistycznej Partii Chin, objšł w marcu fotel wiceprzewodniczšcego Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych (OZPL) w Pekinie. Na poczštku maja Radio Wolna Azja (RFA) poinformowało, że Yang Chuantang zastšpi wkrótce obecnego sekretarza partii TRA Guo Jinlonga.

Jak wiele innych decyzji Hu Jintao, ta również jest przede wszystkim demonstracjš cišgłoœci. Wydaje się także œwiadczyć o osobistym zainteresowaniu nowego sekretarza KPCh sprawami Tybetu. Uhonorowanie Ragdiego może też przygotować scenę do następnej rundy (zapewne po zażegnaniu kryzysu wywołanego SARS) dialogu tybetańsko-chińskiego.

Wrzeœniowa wizyta przedstawicieli Dalajlamy w Pekinie i Lhasie wywołała pewnš nerwowoœć wœród chińskich i tybetańskich urzędników oraz lawinę spekulacji na temat nowych przywódców TRA. Pod koniec 2002 roku do TIN zaczęły docierać pogłoski, że stanowisko sekretarza partii TRA może zajšć stosunkowo popularny tybetański aparatczyk Lhakpa Phuncog. Inni przepowiadali, że Ragdi zostanie przeniesiony do Pekinu, “żeby zajšć miejsce Ngabo Ngałanga Dzigme”*. Najbardziej interesujšce plotki dotyczyły ewentualnego powrotu do Tybetu rzecznika rodzimej kultury i rywala Ragdiego, Tenzina, którego w 2001 roku przeniesiono do Pekinu na “niepolityczne” stanowisko w Stowarzyszeniu Pisarzy Chińskich. Niektóre Ÿródła twierdziły, że wkrótce potem wynagrodzono mu tę degradację wysokim stanowiskiem w aparacie partii prowincji Yunnan. Wszystkie te spekulacje zapowiadały mianowanie “liberalnych” przywódców, majšcych zwiastować złagodzenie polityki Pekinu wobec Tybetu. Z ogłoszonych nominacji wyłania się jednak obraz rutynowej cišgłoœci, a nie “liberalizacji” czy, jak chcieli inni obserwatorzy, dalszego “dokręcania œruby”.

Nominacje Dziampy Phuncoga i Legczoga wpisujš się w obowišzujšce w Chinach trendy. Awans Dziampy – który zyskał zaufanie zwierzchników latami pracy w drugim szeregu – na najwyższe stanowisko w administracji TRA wydaje się logiczny. Po pięciu latach kierowania rzšdem TRA Legczog został wyniesiony na nominalnie najwyższe stanowisko w regionie – fotel przewodniczšcego ZPL. Można to uznać za nagrodę za lata wiernej służby i pierwszy krok w kierunku zasłużonej emerytury. Pod koniec kariery, przed ostateczny przejœciem w stan spoczynku, rzšdowi i partyjni aparatczycy sš często nagradzani wysokimi stanowiskami w regionalnych lub krajowych Zgromadzeniach Przedstawicieli Ludowych – teoretycznie organach ustawodawczych – lub strukturach Ogólnochińskiej Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej (OLPKK). Dziampa Phuncog i Legczog byli protegowanymi Ragdiego.

Nieco bardziej zaskakujšce wydaje się odwołanie najważniejszego dygnitarza w regionie, pierwszego sekretarza KPCh TRA Guo Jinlonga, który piastował to stanowisko bardzo krótko, zaledwie dwa i pół roku. Jego odejœcie może jednak nie mieć charakteru politycznego – wiarygodne Ÿródła twierdzš, że w ostatnim czasie poważnie zapadł na zdrowiu. Co więcej, awans Yang Chuantanga również wpisuje się w obowišzujšce trendy: Guo był przecież jednym z zastępców swego poprzednika, Chena Kuiyuana. Decyzje personalne tego kalibru zapadajš na najwyższym szczeblu KPCh, wypada więc podkreœlić, że Yang Chuantang uchodzi za człowieka sekretarza partii i prezydenta Hu Jintao. Yang został przeniesiony do Tybetu za czasów Hu i ma trzy cechy typowe dla większoœci jego protegowanych: był członkiem Komunistycznego Zwišzku Młodzieży Chińskiej, ukończył szkołę partyjnš i pracował głównie w wewnętrznych prowincjach ChRL. Awans Yanga może więc oznaczać zwiększenie osobistego nadzoru Hu nad sprawami Tybetu.

Hu Jintao ma silne zwišzki z Tybetem. W latach 1988-1993 był sekretarze partii TRA, a wczeœniej piastował wysokie stanowiska w prowincji Gansu. Warto zauważyć, że na poczštku roku postanowił pozostać przedstawicielem TRA w OZPL, choć jako nowy gensek mógł sobie wybrać jednš z bardziej prestiżowych, wschodnich prowincji. Pierwsze spotkanie Biura Politycznego, któremu przewodniczył po XVI ZjeŸdzie KPCh, poœwięcone było programowi rozwijania ziem zachodnich**.

Jako zastępca sekretarza lokalnych struktur KPCh Ragdi był również potencjalnym kandydatem na najwyższe stanowisko w TRA. Byłby pierwszym Tybetańczykiem, któremu powierzono najwyższš władzę politycznš w regionie – co z pewnoœciš przyniosłoby znaczne korzyœci propagandowe. Ragdi osišgnšł mistrzostwo w sztuce zjednywania sobie zaufania chińskich przywódców, w tym Hu Jintao, wiernš służbš i gorliwym realizowaniem polityki represji. Jego pominięcie ukazuje granice owego zaufania i po raz kolejny dowodzi istnienia “szklanego sufitu”, który oddziela tybetańskich przywódców od fotela najwyraŸniej zarezerwowanego dla Chińczyków. Władze chińskie mogš nie chcieć nadmiernego wzmocnienia pozycji żadnego Tybetańczyka. Ragdi kieruje sieciš klientów i protegowanych ze sfer polityki i biznesu, którzy trzymajš w garœci społecznoœć tybetańskš. Z czasem stał się najbardziej wpływowym politykiem tybetańskim w historii ChRL.

Choć oficjalnie nie podano informacji o zwolnieniu przez Ragdiego fotela zastępcy sekretarza partii TRA, mówi się, że stanowisko to obejmie Dziampa Phuncog, stajšc się tym samym jego faktycznym “następcš”. Pekin może jednak rozłożyć “akcenty”, mianujšc innego kandydata. Tybetańscy przywódcy z reguły przedkładajš Tybet nad chińskie niziny, ale Ragdi cierpi na chorobę wieńcowš (chiń. duo xue zheng), która sprawia, że Ÿle znosi przebywanie na dużych wysokoœciach. Przeprowadzka do Pekinu może mu dobrze służyć, gdyż specjaliœci twierdzš, że objawy tego schorzenia sš znacznie mniej dolegliwe na terenach położonych niżej.

Awans Ragdiego oznacza koniec jego władzy w TRA i wspinaczki w partyjnej hierarchii, niemniej jest jednoczeœnie ogromnym wyróżnieniem, zaszczytem, ukoronowaniem kariery i nagrodš za dziesięciolecia wiernej służby. Wedle konstytucji ChRL Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych jest najwyższym organem państwa, przewodniczšcy i wiceprzewodniczšcy OZPL i OLPKK oraz członkowie Rady Ministrów sš więc jego “przywódcami”. Fotel wiceprzewodniczšcego OZPL powierzano najwyższym przywódcom tybetańskim od lat pięćdziesištych, legitymizujšc w ten sposób przyłšczenie Tybetu do ChRL. Przed Ragdim zasiadali na nim kolejno Dalajlama, Panczenlama, Ngabo Ngałang Dzigme i Phagpa Gelek Namgjal. Wszyscy oni byli albo wysokimi lamami, albo arystokratami i – z jednym wyjštkiem – nie należeli do partii, uosabiajšc “tradycyjne” społeczeństwo tybetańskie***. Z tej perspektywy awans Ragdiego jest wyjštkowy. Ragdi pochodzi z ubogiej rodziny koczowniczej z Nagczu. Zawrotnš karierę w partii zawdzięcza między innymi zajadłoœci – nazywanej często “legendarnš” – z jakš krytykował “stare społeczeństwo”. Ucieleœnia “nowy Tybet”, budowany przez Chiny od 1951 roku. Jego awans może mieć również charakter symboliczny, gdyż Ragdi będzie zapewne jednym z najważniejszych dostojników, którzy spotkajš się z przedstawicielami Dalajlamy. Dzięki niemu Chiny będš mogły przedstawiać problem Tybetu – postrzegany przez tybetańskš diasporę jako konflikt między Chinami i Tybetem – jako konflikt między “stary” i “nowym” Tybetem, innymi słowy, między “wyzwolonymi niewolnikami” i ich “byłymi właœcicielami”. Pekin próbował to robić jeszcze przed wkroczeniem Armii Ludowo-Wyzwoleńczej do Tybetu i z tej perspektywy nominacja Ragdiego wydaje się zmianš funkcji, a nie krokiem w kierunku emerytury.
 
 
 
 

* Ngabo Ngałang Dzigme był sygnatariuszem Siedemnastopunktowej Ugody między Tybetem i Chinami (1951). Najważniejszy obok Panczenlamy tybetański przywódca, piastujšcy liczne eksponowane stanowiska od 1959 roku. W przeciwieństwie do Panczena Rinpocze, który wywalczył sobie przestrzeń do uprawiania własnej polityki, nigdy nie sprawował faktycznej władzy.

** Wielu nowych przywódców z najbliższego otoczenia Hu Jintao, którym w ostatnich miesišcach powierzono kluczowe stanowiska w państwie, pracowało kiedyœ w TRA lub innych regionach tybetańskich. Tian Conming, na przykład, był za czasów Hu zastępcš sekretarza komitetu partii TRA. Teraz został dyrektorem rzšdowej agencji Xinhua. Zhang Xuesong, pierwszy sekretarz biura kierowanego przez Hu komitetu partii prowincji Gansu, a następnie jeden z jego zastępców w TRA, otrzymał fotel sekretarza KPCh w Sichuanie. (Jego poprzednik, Zhou Yonkhang, został ministrem bezpieczeństwa publicznego; mówi się, że stał za wyrokami w sprawie Tulku Tenzina Delka i Lobsanga Dhondupa. Zhou jest protegowanym Zeng Qinhonga, rywala Hu i lidera pięciu stronników byłego prezydenta Jiang Zemina w dziewięcioosobowym Stałym Komitecie Biura Politycznego KPCh).

*** Ngabo jest członkiem partii. Przez wiele lat utrzymywano to w tajemnicy; ujawniono jš przypadkiem, w zamieszaniu rewolucji kulturalnej.