W chińskich mediach pojawiajš się pierwsze doniesienia na temat IV Forum Roboczego w sprawie Tybetu (Pekin, 25-27 czerwca), które omawiało nowe kierunki polityki ChRL w Tybetu. Oficjalne raporty z obrad Forum, w którym uczestniczyło wszystkich siedmiu członków Stałego Komitetu Biura Politycznego Komunistycznej Partii Chin, koncentrujš się na trzech kluczowych aspektach „polityki tybetańskiej”: „budowaniu partii” (w ramach ogólnokrajowej strategii wzmacniania struktur i wizerunku KPCh); napędzaniu gospodarki (inwestycjami i subsydiami państwa – od fazy „przyspieszonego rozwoju” do fazy „skoku rozwojowego”); oraz przejœciu od „podstawowej” do „długoterminowej” stabilizacji społecznej. Kierunek nowej polityki wskazuje na postępujšce asymilowanie Tybetu przez Chiny.

Choć nadal brakuje szczegółowych informacji, podstawowe wytyczne Forum œwiadczš o coraz większej pewnoœci siebie pekińskich przywódców. Fundamentem „nowego stulecia pracy w Tybecie” będzie atakowanie Dalajlamy, edukacja polityczna i ideologiczna, szybki wzrost gospodarczy w ramach centralnej kampanii rozwijania regionów zachodnich oraz zwiększanie kontroli nad kulturš i religiš Tybetańczyków. Od pierwszych dni lipca członkowie partii i urzędnicy administracji Tybetańskiego Regionu Autonomicznego uczestniczš w wiecach, na których wykłada się im wytyczne Forum.
Pierwsze Forum Robocze w sprawie Tybetu odbyło się w 1980 roku, w okresie liberalizacji po rewolucji kulturalnej, a drugie w roku 1984. Oba zdominowali umiarkowani przywódcy ChRL z Hu Yaobangiem na czele, którzy opowiadali się za stosunkowo liberalnš politykš wobec Tybetu. III Forum, które zwołano w 1994 roku po fali potężnych demonstracji, jakie przetoczyły się przez Tybet pod koniec lat osiemdziesištych, skrytykowało poprzednie za przesadny liberalizm i ustępstwa wobec „tybetańskich nacjonalistów”, wykluczajšc jakikolwiek „tybetański model rozwoju”. Strategia III Forum polegała na integrowaniu Tybetu z gospodarkš i kulturš Chin. Władze opowiedziały się za politykš szybkiego rozwoju gospodarki i „otwarcia”, co œcišgnęło do Tybetu rzesze chińskich przedsiębiorców i imigrantów oraz położyło instytucjonalny kres strategii promowania tybetańskiej kultury i religii oraz większego udziału Tybetańczyków w strukturach władzy i gospodarce.
IV Forum udzieliło centralnego mandatu polityce, jakš uprawia się dziœ w Tybecie, i przedstawiło wytyczne, do których będš musieli stosować się przywódcy i urzędnicy TRA. Plany dziesištej pięciolatki TRA i ostatnie przemówienia przywódców Tybetu wiernie oddajš strategię Forum. W przeciwieństwie do III Forum, które diametralnie zmieniło politykę dwóch poprzednich, IV Forum opowiedziało się za kontynuowaniem realizowanej dziœ strategii. Priorytetem pozostaje rozwój gospodarczy i zwiększanie kontroli nad religiš i kulturš, na które należy patrzeć z „perspektywy marksistowskiej”. Podczas obrad Jiang Zemin powiedział, że trzeba „skuteczniej kierować religiš, uderzać w tych, którzy wykorzystujš jš do prowadzenia przestępczej działalnoœci separatystycznej, i energicznie dostosowywać buddyzm tybetański do socjalizmu” (Xinhua, 30 czerwca 2001). Dalajlama pozostaje głównym celem ataków propagandy.

Priorytety polityczne

Głównymi filarami polityki Pekinu wobec Tybetu będš nadal rozwój gospodarczy i stabilizacja społeczna, majšce zwiększyć kontrolę centrum nad Tybetem poprzez coraz głębsze asymilowanie go przez „zjednoczone” Chiny. Planowany rozwój i modernizacja jeszcze œciœlej zintegrujš Tybet z gospodarkš Chin, a asymilację kulturowš pogłębi import ludzi, idei i wzorców. Według byłego dygnitarza z TRA, który obecnie jest uchodŸcš, władze próbujš pokazać Tybetańczykom „marchewkę”, ale „za politykš gospodarczš kryje się nowy etap walki z Dalajlamš z wrogimi siłami z Zachodu. Władze chcš podnieœć stopę życiowš, by zjednać sobie Tybetańczyków i odcišgnšć ich od Dalajlamy”.
Władze przyznajš otwarcie, że rozwój ma tak wymiar polityczny, jak gospodarczy – i jest fundamentem wszelkich prób utrzymania stabilizacji. Prezydent Jiang Zemin i premier Zhu Rongji oœwiadczyli, że rozwój gospodarczy jest priorytetem polityki Chin w Tybecie. „Specjalna polityka uprzywilejowania, którš rzšd centralny uprawia wobec Tybetu, nie bierze się tylko z panujšcych tam trudnych warunków. Z perspektywy strzeżenia jednoœci [wszystkich] narodowoœci, jednoœci macierzy i bezpieczeństwa państwa, służy ona tak Tybetowi, jak ogólnym potrzebom Chin [chiń.: shi xing shi de yao qiu, shi da ju de xu yao].
Podczas obrad Forum wiele mówiło się o „budowaniu partii”, która w zwišzku z reformami gospodarczymi i społecznymi zabiega dziœ o poparcie i legitymizację w całym kraju. W Tybecie „ogólnochińskie”, oficjalne zaniepokojenie korupcjš ma jednak głębsze podteksty polityczne. Tu członkowie partii, oficjalnie zobowišzani do ateizmu i utrzymywania właœciwej „postawy”, uważani sš za klucz do zachowania „stabilizacji”. Relacje z Forum wskazujš, że władze sš nadal zaniepokojone religijnoœciš tybetańskich członków partii i ich oddaniem dla Dalajlamy.
IV Forum wezwało członków partii do „otworzenia oczu” na wartoœć „wymiany kulturowej” i walki z „kulturowym separatyzmem”. Władze nadal widzš więc zagrożenie dla „stabilizacji” nie tylko w religii, ale i kulturze Tybetańczyków, łšczšc tożsamoœć kulturowš z tożsamoœciš narodowš. Partia traktuje dziœ „etnicznš” kulturę i „odrębnoœć” jako przeszkodę na „drodze rozwoju”. Realizacja politycznych i gospodarczych celów partii zdaje się wymagać wyplenienia lojalnoœci Tybetańczyków wobec ich religii i kultury.
Przewodniczšcy Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych Li Peng podkreœlał, że Tybet jest jedynym regionem, „któremu rzšd centralny poœwięcił cztery specjalne spotkania i zapewnił wsparcie całego kraju” (Dziennik Tybetański, 6 lipca 2001). Choć miało to œwiadczyć o „szczodroœci” partii i państwa chińskiego wobec Tybetu, zainteresowanie centrum bierze się przede wszystkim ze strategicznego znaczenia „stabilizacji” w regionie. Pekin utrzymuje, że Tybet jest całkowicie uzależniony od rzšdu centralnego, tłumaczšc tym – wbrew autonomicznemu statusowi – pełnš kontrolę politycznš i centralne kierowanie gospodarkš regionu. Wszystkie ważne decyzje polityczne w sprawie Tybetu podejmuje – lub zatwierdza – komitet centralny KPCh. Komitet regionalny odpowiada tylko za ich „wdrażanie”.

„Ważne zadania”

Guo Jinlong, sekretarz partii TRA, tak definiował „ważne zadania” IV Forum podczas spotkania najwyższych dygnitarzy TRA w Lhasie: „Wykorzystujšc wielkš sposobnoœć, jakš stwarza realizacja szeroko zakrojonej strategii rozwijania ziem zachodnich i podstawowa stabilizacja w Tybecie, powinniœmy pracować na rzecz rozwoju kwitnšcego i stabilizacji długoterminowej. Musimy skupić się na rozwišzywaniu problemów, dotyczšcych stabilizacji, wspierać budowanie partii oraz napędzać rozwój gospodarczy, przechodzšc od fazy przyspieszenia do fazy skoku rozwojowego oraz od stabilizacji podstawowej do stabilizacji długoterminowej” (Dziennik Tybetański, 6 lipca 2001).
O „skoku rozwojowym” (chiń. kua yue shi) mówiło się już przy okazji kampanii rozwijania ziem zachodnich. W 1999 roku, kiedy po raz pierwsze omawiano tę kampanię, Legczog przeciwstawił go modelowi „konwencjonalnemu” (chiń. chao chang gui; Dziennik Tybetański, 12 czerwca 2000). Były urzędnik z TRA uważa, że termin ten ma oznaczać tak przyspieszenie rozwoju gospodarczego, jak „szczodroœć” władz centralnych, które, uwzględniajšc specjalny status Tybetu, dostarczš mu œrodków, pozwalajšcych na owo przyspieszenie: „Choć Tybet jest bardzo „zacofany”, władze powiadajš, że z pomocš centrum i innych prowincji dokona teraz wielkiego skoku”.
Premier Zhu Rongji omawiał ogólne zasady rozwoju gospodarczego, które wydajš się pokrywać z dziesištym planem pięcioletnim TRA (2001-2005). Koncentrujš się one na rozbudowie infrastruktury, „sięganiu po niezwykłe zasoby naturalne” oraz rozwoju „przemysłu specjalistycznego” (idzie tu zapewne o medycynę tybetańskš i górnictwo). Zhu mówił też o podniesieniu statusu rolnictwa i hodowli jako fundamentów gospodarki oraz potrzebie rozwoju nauki, technologii, edukacji i podnoszenia kwalifikacji „zasobów ludzkich”. Kładł również nacisk na szybszy rozwój turystyki – zwłaszcza wewnętrznej, chińskiej.
Zhu Rongji obwieœcił, że w polityce uprzywilejowania i bezpoœrednich inwestycji rzšd centralny zamierza „pójœć o krok dalej”. Państwo zainwestuje 31,2 miliarda yuanów (3,8 miliarda USD) w 117 projektów budowlanych, a inne prowincje i miasta Chin – 1,06 miliarda yuanów w 70 projektów (Dziennik Ludowy, 2 lipca 2001). Premier podkreœlał, że zakładane cele gospodarcze sš „nie tylko niezbędne, ale i osišgalne” (Xinhua, 29 czerwca 2001), co zdaje się œwiadczyć o tym, że władze zauważyły poważne wštpliwoœci wielu urzędników i intelektualistów co do ekonomicznego sensu „rozwijania ziem zachodnich”.
Pierwsze relacje na temat IV Forum pozwalajš sšdzić, że władze centralne nie zamierzajš zmieniać polityki w Tybecie. Z napływajšcych do TIN raportów wynika, że polityka gospodarcza rzšdu z reguły nie uwzględnia potrzeb mieszkańców Tybetu, budzšc w niech żal i niezadowolenie. Istniejš obawy, że dalsza integracja Tybetu ze strukturami chińskiego państwa stanie się œmiertelnym zagrożeniem dla kultury tybetańskiej. Największe rozgoryczenie Tybetańczyków budzi fakt, że nie majš oni żadnego wpływu ani kontroli nad tymi procesami.